HT Thích Thông Triệt: BỐ THÍ TRONG LỤC ĐỘ BA LA MẬT

BỐ THÍ TRONG LỤC ĐỘ BA LA MẬT

Trích đoạn trong Bài đọc thêm về chủ đề "BA LA MẬT"

  (Pāli & Skt: Pāramitā: Tới bờ bên kia:

Gone to the Other Shore; Gone to the Opposite Shore)

do Hòa thượng Thích Thông Triệt biên soạn

Trong Phật giáo, bố thí là một hành động đạo đức ý nghĩa nhất.

Pháp bố thí này căn bản vốn xuất phát từ trong hệ Nguyên Thủy, được các nhà Phật giáo Phát Triển khai thác thành một trong sáu pháp hay mười pháp Ba La Mật của Bồ Tát Đạo. Trước hết, bố thí là một công đức rất to lớn trong sáu hay mười Ba La Mật. Vì khi một người thực hiện được hạnh bố thí, người đó phải tự hy sinh một phần tài vật hay công sức của mình để chia xẻ với người khác mà không cầu mong báo đáp hay được phước báu.

Nội dung bố thí gồm hai phần: bố thí tiền hay sản vật, và bố thí pháp, cũng gọi là pháp thí. P: dhammadāna: the gift of dharma, giving of advice and spiritual guidance.

Phần lớn, bố thí tiền của dành riêng cho cư sĩ, còn bố thí pháp dành riêng cho chư tăng, chư ni và những cư sĩ có vốn liếng pháp học căn bản.

Có bốn loại đối tượng bố thí:

1. Thú vật và mạng người. Đây là cách phóng sanh thú vật, đại xá tù nhân, tha chết mạng người.

1. Người nghèo khổ. Đây là cách bố thí cho những người đói rét, thiếu ăn, thiếu mặc, bệnh tật thiếu thuốc men, thiếu tiền bạc cho nhu cầu cần thiết nhất và quan trọng nhất.

1. Báo ân. Đây là cách giúp đỡ bậc cha, mẹ, thầy dạy và những người mà mình đã thọ ân, hoặc giúp đỡ tiền bạc hay sức lực của mình khi người khác cần giúp mà mình có khả năng giúp.

1. Bố thí công đức: P: danapunna: the religious merit of almsgiving or liberality. Đây là bố thí tài sản, tiền của cho những người nghiêm trì giới luật, chân tu hay thiết lập chùa, tháp, cúng dường chư tăng, và giảng pháp cho người khác nghe để phá mê, khai ngộ cho họ.

Bố thí cũng được thực hành bằng lời nói vui tươi và tâm rộng lượng: một nụ cười thân mật, lời nói với thiện ý (a good will), tính khoan dung (a generous nature) và đầy tâm từ (full of loving-kindness).

Khi một người bố thí để được tái sinh vào cõi trời hay vì danh tiếng, hoặc phước báo (blessful reward) hay vì sợ hãi, sự bố thí như thế không thể đạt được hiệu quả trong sạch.

Viết sách, dạy trẻ con, nói pháp, sửa soạn bữa ăn, rửa chén, giúp đỡ kẻ khác, đều là bố thí, vì những điều này là việc thiện cho tất cả mọi người.

Bố thí không những diễn đạt tính hào phóng, mà còn là lòng tốt và thông cảm những vui buồn của người khác. Nó cũng bao gồm thiện ý cống hiến những công đức dành được vì sự cứu nguy người khác.

Nếu bố thí được thực hành trong lúc tâm dính mắc vào tướng, hành động này là hữu vi.

• Lời của đức Phật dạy ngài Cấp Cô Độc về bố thí

Khi ngài Cấp Cô Độc từ Xá Vệ, xứ Kosala, đến Vương Xá (Ma Kiệt Đà), ông hay tin đức Phật đang ngự trong rừng Sītavana. Giữa đêm khuya, ông đến khu rừng này và gặp đức Phật đang đi kinh hành. Đức Phật hỏi Cấp Cô Độc:

-         Vì sao ông đến sớm như thế này khi hầu hết mọi sinh hoạt của những người khác hãy còn yên ngủ?

Cấp Cô Độc đáp:

-      Giải thoát ! Suốt đời con, con đã bố thí cho người khác. Giờ đây con yêu cầu bố thí cho chính con. Con cầu sự bố thí Niết Bàn, sự bình an vĩ đại.

-      Ông không hài lòng rằng những việc thiện của ông sẽ dành cho ông cõi Cực Lạc Thiên sao?

-      Có thể như vậy, Thế Tôn, con không biết, cần học điều này nên con đến với Thế Tôn.

Đức Phật bảo:

-      Này Sudatta, những hoài nghi của ông đều đúng. Tất cả cách sống có thể là phương tiện giải thoát và bình an vĩ đại. Nhưng chỉ với một điều kiện.

-      Điều kiện gì, thưa Thế Tôn?

-      Đó là không bị nhiễm bởi bất cứ ý nghĩ gì của ngã. Bố thí của cải không đủ, chừng nào mà ý nghĩ nhỏ nhất của ngã còn lại trong việc bố thí, nó sẽ hủy hoại hết việc thiện của ông. Những ý nghĩ của ngã che lấp ngay cả mục tiêu cao thượng, như tro che dấu lửa, nếu dẫm chân lên đó, bàn chân sẽ bị bỏng.

Sau khi nghe những lời dạy của đức Phật, Cấp Cô Độc đã hiểu rõ được ý nghĩa của sự bố thí. Niềm vui sướng lớn nhất của ông là bố thí không giới hạn, bố thí mà không có ý nghĩ của sự khen ngợi hay sự cám ơn của người khác, và không mong đợi phước báo trong bất cứ kiếp nào. Sau đó, ông quy y Phật, và tỏ ý muốn xây cất tịnh xá ở miền Bắc cho đức Phật. (Trích một đoạn trong Tự Điển Phật Học và Thiền, phần tiểu sử ông Cấp Cô Độc)

• Trong kinh Kim Cang, Đức Phật giải thích cho Tôn Giả Tu Bồ Đề về bố thí:

“Lại nữa Tu Bồ Đề, tâm Bồ Tát không nên trụ vào đâu khi bố thí, nghĩa là Bồ Tát bố thí mà tâm không trụ vào sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp. Tu Bồ Đề, như thế Bồ Tát bố thí mà tâm không trụ vào ý niệm sai lầm của tướng”.

Hòa Thượng Thích Thông Triệt