PHƯỚC HUỆ SONG TU
* Hỏi: Nếu tôi cố gắng làm phước, tới chùa làm công quả, tham gia các tổ chức từ thiện, etc.. thì sẽ không còn thời gian để tu tập. Còn nếu tôi lo tập trung tu miên mật để có được tâm định tĩnh, thì không còn thời gian làm phước, thế thì có ảnh hưởng gì tới đường tu hay không?"
* Đáp: Xin thưa rằng CÓ. Ảnh hưởng ra sao?
Có thể ví phước như tiền chúng ta để trong tài khoảng ngân hàng vậy, khi xài hết tiền thì sẽ nghèo đói. Chúng sanh khi hết phước thì quả báo sẽ ập tới, có khi lại tới tấp như ông bà thường nói "họa vô đơn chí". Vì thế mà ta cần phải tạo phước, càng nhiều càng tốt vì chúng sanh phước mỏng nghiệp dày, không tạo phước thì trong cuộc sống lẫn trên đường tu sẽ không bao giờ được hanh thông, suông sẻ.
Đức Phật có dạy: "Con người khi đang hưởng phước báu, cũng như mũi tên, bắn lên không trung. Mũi tên bay lên, rất nhanh rất mạnh, cũng như con người, gặp được mọi sự, may mắn tốt đẹp. Đến khi phước hết, con người bắt đầu, đền trả nghiệp báo, ví cũng như là, mũi tên hết trớn, thì rơi xuống đất, cũng nhanh như vậy".
Hai người cùng tu tập, nhưng người có phước sẽ luôn được thuận duyên, tu tập dễ dàng, được nhiều người xung quanh và hoàn cảnh hỗ trợ. Ngược lại người thiếu phước, thì con đường tu sẽ gặp nhiều trắc trở, gập ghềnh, chướng ngại. Ví dụ: vợ/chồng không cho đi nghe pháp, không cho đi sinh hoạt đạo tràng, hay không gặp được minh sư, bạn thiện tri thức, sức khỏe kém, đổ ra nhiều bệnh, cứ hết gặp trở ngại này đến chướng duyên nọ cản trở đường tu, vân vân ...
Người không có phước cần phải vun trồng phước, phải tu phước thì mới có đời sống tốt đẹp, mọi việc hanh thông suông sẻ, trên đường đời cũng như trên đường đạo.
Vì thế, chúng ta cần phải tích phước, bòn phước và vun bồi phước. Tu phước thì phải trồng phước, giống như nông dân làm ruộng, phải nỗ lực trồng trọt thì mới có thu hoạch. Người tu phước cũng vậy, phải đem hạt giống phước đức gieo khắp ruộng phước (phước điền) thì mình sẽ thu hoạch được quả của phước báu.
* Tôi không làm phước giúp người vì tôi không có thời gian.
Thật ra có rất nhiều cách để làm phước, không nhất thiết phải tốn nhiều thời gian. Ta có thể đóng góp tịnh tài giúp đồng bào nghèo (tài thí), người bệnh, người già neo đơn. Ta cũng có thể giúp cụ già qua đường, nhường chỗ ngồi trên xe bus (tọa thí), nói lời an ủi khi người khác đang lo lắng sợ hãi (vô úy thí). Ta cũng có thể bố thí bằng ánh mắt (nhãn thí), nụ cười, mang niềm vui cho người khác. Hay ta giải nghĩa giúp người khác hiểu về Phật pháp, giúp họ biết thay đổi và sống tốt hơn. Khi làm phước với tâm không tính toán thì phước báu sẽ rất lớn.
Giáo lý đạo Phật khuyên chúng ta nên trang bị cho mình đầy đủ trí huệ và phước báu, bởi đó là tư lương, là hành lý cần thiết cho người tu. Vì sao vậy?
Tìm hiểu về Tu Phước và Tu Huệ :
* Tu phước là gì?
- Tu Phước là từ ngữ chỉ các việc làm thiện lành, giúp đỡ người khác, nói chung là những việc cứu người giúp đời. Ví dụ: khi ta thấy một người nghèo khổ, động lòng từ bi, ta tìm cách giúp đỡ cho họ. Từ đó, ta bố thí cho họ tiền bạc, của cải v.v… để cho họ được no cơm ấm áo.
Tu phước tạo nên phước báu. Khi ta làm những việc thiện lành giúp người, thì theo luật Nhân quả, đời này hay đời sau, ta được hưởng giàu sang, hạnh phúc.
Phước báu có công năng giảm thiểu bớt nghiệp báo. Nghiệp báo là quả báo của những nhân bất thiện, bao gồm hành động bất lương, lời nói ác độc, ý nghĩ gian tà, mà ta đã tạo trước đây. Nghiệp báo có thể là những tai họa, hoạn nạn, gian nan, trắc trở.
Người có nhiều phước báu sẽ được giàu sang, đẹp đẽ, thông minh, may mắn, đỗ đạt, thành tài, gia đình hạnh phúc, cuộc sống an nhàn, sung sướng. Người có phước báu thì chuyện lớn hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa không, tai qua nạn khỏi. Như vậy mục đích của việc tu phước là để giảm bớt những quả báo của nghiệp bất thiện.
Có người chỉ thích làm phước, gieo nhân giàu sang sung túc chứ không thích gieo nhân trí tuệ. Bởi họ nghĩ rằng gieo nhân giàu sang thì dễ làm hơn. Chỉ cần bỏ tiền của ra bố thí, làm các việc từ thiện thì sẽ được phước báu. Còn muốn có trí tuệ thì phải học, phải tu, phải trau giồi kiến thức, siêng thực hành Văn, Tư, Tu, khó hơn.
Do nhận thức như thế mà chỉ lo gieo trồng ruộng phước để trong hiện tại và tương lai có được tài sản của cải, đời sống vật chất sung mãn. Quan niệm như thế, theo Chánh pháp thì chưa được trọn vẹn.
Thông thường khi đang hưởng phước báu, con người lo say mê hưởng thụ mà không lo tu tập. Do giàu sang, có quyền lực, con người thường tạo thêm những nghiệp xấu khác. Rồi khi hưởng hết phước báu, con người sẽ phải đền trả nghiệp báo.
Bởi vậy cho nên, Đức Phật dạy chúng ta khi tu phước, làm tất cả những việc phước thiện, nhưng đừng mong cầu hưởng phước báu, mà nên phát nguyện: "được phước duyên, đời đời gặp Chánh Pháp, gặp minh sư, bạn tốt, giúp đỡ tu tập, hướng dẫn pháp môn, cho đến ngày giác ngộ và giải thoát".
* Tu Huệ là gì?
- Tu Huệ là học hỏi những lời dạy của Đức Phật để mỗi ngày trí tuệ mỗi tăng thêm và có công năng giải phóng mình ra khỏi những dính mắc, ràng buộc khổ đau. Ví dụ: ta đi nghe tăng ni giảng dạy về chánh pháp. Trong khi nghe, chúng ta chăm chú nghe từng lời nói của vị giảng sư rồi chúng ta suy nghĩ thật chín chắn qua từng lời nói, sau đó, chúng ta đem ra ứng dụng thực hành để được lợi lạc cho bản thân ta.
- Tu Huệ là tu tập theo Chánh pháp, tùy theo căn cơ để phát triển trí tuệ, từ đó giúp chúng ta giác ngộ được chân lý, thoát khổ và giải thoát.
Trong nhà Phật chia trí tuệ làm ba: Văn, Tư, Tu. Văn là nghe hay học. Tư là nghe học rồi suy gẫm chín chắn, nhận định đúng mới tin, mới theo. Tu là tin rồi ứng dụng tu. Văn, Tư, Tu là Tam tuệ học. Ba tuệ học này còn trong vòng sanh tử nên gọi là Hữu lậu.
Trong nhà Phật còn có Tam vô lậu học là: Giới, Định, Huệ. Do giữ giới kềm chế không cho tâm buông lung, chao đảo theo ngoại duyên, dần dần tâm được an định. Từ an định phát sanh trí tuệ. Đây là huệ do định sanh, còn huệ ở trên do học mà sanh.
Người phát tâm tu huệ thường tìm minh sư, bạn thiện tri thức để học hỏi giáo lý, chọn lựa pháp môn thích hợp để thực hành, tu tâm dưỡng tánh, chuyển hóa ba nghiệp thân khẩu ý lăng xăng thành ba nghiệp thanh tịnh.
Người phát triển được trí huệ sẽ thấu hiểu tại sao phải tu phước, tại sao phải làm phước, tu phước làm phước bao nhiêu mới gọi là đủ? Người tu huệ sẽ hiểu được tại sao phải ăn chay, tại sao cần phải dẹp tâm cống cao ngã mạn, tại sao tham sân si là tam độc cần phải diêt trừ. Nhờ đó, người tu huệ cố gắng hàng phục tâm mình và sống an vui.
Kết quả của sự bố thí, cúng dường là chúng ta hưởng được phước báu giàu sang, sung túc.
Kết quả của sự trau dồi học hỏi qua 3 phương pháp: “Văn-Tư-Tu” là chúng ta sẽ được trí huệ sáng suốt.
Như thế, tu phước, thì xuất phát từ lòng từ bi, vì có thương người, thương vật nên chúng ta mới thi ân giúp đỡ. Còn tu huệ, thì xuất phát từ lý trí, phân biệt được lẽ chánh tà nên chúng ta mới ra công gắng sức tu hành theo chánh pháp.
PHƯỚC HUỆ SONG TU
Đức Phật không chỉ khuyên các đệ tử chăm lo tu huệ, mà còn khuyên các đệ tử chăm lo tu phước, đó gọi là phước huệ song tu. Mỗi ngày Đức Phật và các
vị đệ tử đi trì bình khất thực chính là muốn tạo nhân duyên lành với chúng sinh, muốn tạo cơ hội cho chúng sinh gieo trồng ruộng phước, đồng thời tùy duyên thuyết pháp hóa độ. Chúng sinh phát tâm cúng dường cho Đức Phật và các vị Tỳ-kheo là tạo phước báu cho chính mình, nghe giáo pháp để phát triển trí tuệ, áp dụng vào đời sống làm tăng trưởng thêm phước báu và có được an lạc hạnh phúc trong hiện tại cả tương lai.
Trong kinh Phật dạy, người phật tử cần phải gia công tu tập cả hai: “Phước trí lưỡng toàn mới phương tác Phật”, nghĩa là phước huệ đầy đủ thì mới có thể thành Phật. Đó là điều căn bản trên đường tu hành. Chúng ta không nên chỉ tu nghiêng một bên. Vì sao?
Nếu ta chỉ đặt nặng một bên, chỉ tu phước hay tu huệ mà thôi, thì chẳng những không đạt được kết quả tốt đẹp lợi lạc, mà có thể còn gây ra nhiều tai hại nữa. Nếu chỉ có từ bi mà không có trí huệ đi kèm, thì từ bi đó dễ trở thành mù quáng. Ngược lại, chỉ có biết tu huệ không thôi, thì đó là trí huệ khô, chẳng làm lợi lạc cho ai. Vì vậy, người phật tử cần phải tu hết cả hai.
Đức Phật dạy ba môn học Giới, Định, Tuệ và dạy Văn, Tư, Tu để trau giồi trí huệ, dạy hàng đệ tử xuất gia cũng như tại gia lấy trí huệ làm sự nghiệp. Bên cạnh đó Đức Phật cũng dạy nhiều bài kinh giúp hàng đệ tử tu phước.
Trong Tăng chi bộ kinh I (chương V, phẩm Sumanà) có ghi lại cuộc vấn đáp giữa Đức Phật và một vị công chúa như sau:
Vị công chúa tên Sumanà bạch hỏi Phật rằng, nếu có hai đệ tử của Phật có niềm tin (tín) chơn chánh, thanh tịnh, có giới đức (giới) và trí tuệ ngang bằng nhau, nhưng một người có hành hạnh bố thí, một người không có hành hạnh bố thí. Sau khi thân hoại mạng chung, cả hai vị ấy được sinh lên cõi trời hoặc sinh trở lại cõi người, thì giữa hai vị ấy có sự khác biệt gì không?
Đức Phật đã trả lời rằng: Có sự khác biệt. Đó là, dù sinh lên cõi trời hay sinh trở lại cõi người, thì người có tu hạnh bố thí vẫn vượt trội hơn người không có tu hạnh bố thí về thọ mạng, nhan sắc, an lạc hạnh phúc, danh xưng và tăng thượng (tăng lên, thêm hơn những điều tốt lành, dễ thành tựu các thiện pháp).
Lời dạy của Đức Phật cũng chính là lời giải thích tại sao có hiện tượng hai người cùng làm một công việc giống nhau mà người này thành công còn người kia thất bại, bởi vì họ chênh lệch nhau về phước báu và trí tuệ. Có trình độ chuyên môn, năng lực nghề nghiệp như nhau, nhưng người này làm việc gì cũng có người ủng hộ, trợ duyên, còn người kia có kêu gọi, vận động, nhờ vả thế nào cũng không được sự nhiệt tình hưởng ứng.
KẾT LUẬN
- Trong cuộc sống và trên con đường tâm linh, nếu muốn có cuộc sống tốt đẹp, hay muốn đường tu thuận duyên thăng tiến thì ta cần tu Phước lẫn tu Huệ.
- Phước huệ song tu là phương pháp giúp chúng ta có một đời sống hiện tại và tương lai được nhiều an lạc hạnh phúc, mọi việc làm gặp nhiều thắng duyên. Không nên có quan niệm chỉ cần tu phước hoặc chỉ cần tu huệ, vì như thế là tự mình đánh mất cơ hội làm cho đời sống có đầy đủ ý nghĩa và hữu ích, đánh mất cơ hội tạo nguồn hạnh phúc vững bền cho hiện tại và tương lai.
- Trong quá trình dài tu tập để đắc thành đạo quả, ta rất cần phải “Phước Huệ song tu”. Tích lũy cho sâu dày cả “phước” và “huệ”, không thiên lệch bên nào thì người phật tử mới có đủ đôi cánh chim mạnh mẽ để tung bay vào bầu trời giải thoát.
Như Chiếu
(Đúc kết Thảo luận Đạo tràng Montreal)