HỘI THIỀN TÁNH KHÔNG TRUNG ƯƠNG

HT Thích Thông Triệt: QUY LUẬT TƯƠNG QUAN NHÂN QUẢ

24 Tháng Mười Hai 202212:22 CH(Xem: 1332)

QUY LUẬT TƯƠNG QUAN NHÂN QUẢ

 Trích đoạn trong Bài đọc thêm về chủ đề "THẬP NHỊ NHÂN DUYÊN"

do Hòa thượng Thích Thông Triệt biên soạn
HT-Thông-Triệt-KCB2010-#30

 

 

QUY LUẬT TƯƠNG QUAN NHÂN QUẢ

 

Thuyết Duyên Khởi (Paṭiccasamuppāda) bao gồm hai loại tương quan nhân quả (the relation of cause and effect):

 

1)      Tương quan nhân quả bên trong con người gồm có thân và tâm. Đây là sự tương quan giữa hiện tượng vật lý cũng như tâm lý. Tương quan nhân quả này thuộc phạm vi nhân sinh.
 
2)      Tương quan nhân quả bên ngoài con người gồm có môi trường thiên nhiên, không gian, và các đối tượng khác. Tương quan nhân quả này thuộc phạm vi vũ trụ.

 

Loại tương quan thứ nhất là tương quan giữa hai mắt xích với nhau:
Sự khởi lên của cái sau tùy thuộc vào sự có mặt của cái trước.

Thí dụ, Vô minh và Hành cả hai tuy là cơ cấu nghiệp quá khứ, nhưng cả hai đều tương quan nhân quả với nhau; sự khởi lên của cái sau là Hành tùy thuộc vào sự có mặt của cái trước là Vô Minh.
Nếu cái trước không có mặt, cái sau không thể khởi lên được. Như vậy, sự khởi lên của cái sau là do sự có mặt của cái trước.
Thí dụ, không có Vô minh, Hành không khởi lên được. Hành khởi lên được là do nhân Vô Minh. Rồi đến lượt Hành lại tương quan nhân quả với Thức. Nếu Hành không được thành lập, Thức không thể khởi lên. Vì có Hành khởi lên nên mới có Thức. Tiếp theo, Thức tương quan với Danh-Sắc, v. v...
Cuối cùng mắt xích của vòng sinh tử luân hồi là Sinh (jāti); lại tương quan nhân quả với Lão-Tử. Nếu chấm dứt Sinh thì không có Lão-Tử. Không có Lão-Tử thì không có Khổ. Do đó, Sinh được xem là mầm mống của Khổ hay bằng với Khổ.
Như vậy, trong loại tương quan nhân quả này mỗi nhân tố là điều kiện (duyên) làm cho nhân tố kế tiếp có mặt. Nếu vắng mặt một nhân tố, sự tương quan nhân quả không được thành lập. Đây là đầu mối nền tảng của lý luận tương quan nhân quả trong lý Duyên Khởi và cũng là đầu mối giúp người chưa giác ngộ, nhận ra sự phá vỡ một mắt xích, đưa đến phá vỡ toàn bộ khối Khổ.

 

Tóm lại, qua lý luận tương quan nhân quả, Phật cho ta thấy: 
Cái này có, cái kia có.
Cái này sinh, cái kia sinh.
Cái này không, cái kia không.
Cái này diệt
, cái kia diệt.

Trong đó không có bàn tay của đấng Tạo hóa. Tất cả đều nằm trong quy luật duyên sinh hay duyên khởi. Vật này dựa vào vật khác mà tồn tại.
Tuy nhiên, trong tiến trình duyên khởi, nhân tố tác động những mắt xích tương tác qua lại là nghiệp lực
nhân tố then chốt tạo ra năng lực chuyển động nghiệp lựclậu hoặc.

 

Sinh (uppāda: coming into existence) và diệt (nāsa: destruction) là đặc tính không thể tránh khỏi của tất cả hiện tượng thế gian. Mọi vật đều được làm ra theo điều kiện và sự diệt của mọi vật đều không thể tránh. Trong sinh đã có mầm diệt. Mầm diệt này tiến hành trong từng sát na, gọi là sát na diệt (khaṇa-nāsa: the momentary destruction). Không có cái nào độc lậptồn tại vững chắc. Chỉ vì tất cả hiện tượng đều vô ngã, tức không thực chất tính, chúng nương tựa vào nhau mà trở thành.

 

Theo sự phân tích của các luận sư (abhidhammikas) trong Phật giáo Nguyên Thủy (Theravāda), tánh hiện tượng gồm tâm và vật chất luôn luôn ở trong trạng thái chảy như một dòng nước mà trong đó gồm ba giai đoạn:

a. sinh hay biến thành, gọi là sinh (uppāda),
b. liên tục tiếp nối không đứt quãng, gọi là trụ (ṭhiti), và
c. hoại (bhaṅga: dissolution).

 

Những giai đoạn này khi được áp dụng cho con người, cho biết rằng con ngưòi có sinh, có già và có chết. Ba giai đoạn này là tiến trình biến dịch (vipariṇāma: change) của hiện tượng thế gian, trong đó có con người. Bằng trí tuệ, con người kinh nghiệm được sự vật kéo dài trong thời gian và bành trướng trong không gian.

 

Phật đã hoàn toàn chứng ngộ (abhisambujjhati: perfectly realized) điều này nên lập thành công thức Tam Pháp Ấn: vô thường, khổ (xung đột), vô ngã (không thực tính) về hiện tượng.
Tất cả vật có điều kiện tức tất cả pháp hữu vi (P: sankhata dhamma; Skt: samskṛta dharma: conditioned things) đều vô thường. Sinh và diệt chính là tánh (the nature) hay bản thể của chúng. Và Ngài thiết lập định lý Duyên Khởi để nói lên nguyên tắc tùy thuộc lẫn nhau của hiện tượng. Không có vật nào duy trì cùng một lúc hai sát na như nhau. Sinh và diệt là hai thuật ngữ dùng để diễn tả ý niệm xảy ra liên tục của mọi hiện tượng trên thế gian. Trong đó thời gian (kāla: time) là thành phần trung gian giữa sinh và diệt.

 

Mười hai mắt xích hay nhân duyên là điểm tiêu chuẩn áp dụng cho quy luật Duyên Khởi đối với tiến trình sinh tử của con người.

 

Quan sát vấn đề lão-tử để nói rõ điều kiện thành lập của nó trong từng sát na thời gian, ta phải dựa vào mười hai nhân duyên.

 

Già và bệnh là sự kiện hiển nhiên trong cuộc sống của con người.

 

Phật giáo không chấp nhận hiện tượng sinh như sự bắt đầu hiện hữu của con người. Phật giáo cho biết rằng sinh được dẫn đầu bằng tử, rồi trở lại được tiếp theo là sinh nữa. Trong cái vòng lặp đi lặp lại tử sinh, sinh tử đó, Phật giáo gọi là luân hồi. Đặc tính già là một phần trong cuộc sống.


Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
19 Tháng Chín 20237:54 CH(Xem: 1783)
Bản thể của thế gian là trống rỗng, trống không, là như huyễn mà thôi. Tuệ trí này là năng lực khiến tâm xa rời dính mắc tất cả thế gian, bấy giờ mới an trú chánh niệm Như Vậy. Khi mình có tuệ trí thông suốt bản thể thế gian rồi thì không còn con đường, không cần pháp môn, không còn thấy có cổng nào nữa. Mình thực sự đang ở trong nhà của mình, tự thuở nào cho tới bây giờ.
12 Tháng Chín 202312:56 CH(Xem: 1983)
Bốn tầng Thiền qua đó đức Phật phát huy ba minh còn được gọi là bốn tầng Định, do đó mình hiểu Định có một vai trò quan trọng trong Thiền Phật giáo, xem như Định là cây cầu phải bước qua mới có thể khám phá tới khung trời bao la của trí tuệ bát nhã.
26 Tháng Tám 20232:36 CH(Xem: 1921)
Tuệ ở đây mình muốn nói tới Vipassanā, Tuệ Minh sát. Trong giới hạn bài này, mình bàn tới bài Kinh Niệm Xứ, trong kinh Nikāya. Mặc dù thông thường người ta vẫn nói “Quán Tứ niệm xứ”, trong bài kinh cũng nói “Quán thân” (Kāya-anupassanā) v.v…nhưng hiện nay các vị tôn đức xếp bài kinh Niệm xứ là Vipassanā, là thuộc Tuệ. Cho nên trong bài này, mình cũng tạm nói là Tuệ, tức là dùng tuệ thực hành...
20 Tháng Tám 202310:54 SA(Xem: 2235)
Nói tới Quán, có vài loại Quán hơi khác nhau, trong bài này chỉ xin nói tới loại Anupassanā, nghĩa thông thường là nhìn ngắm hiện tượng thế gian liên tục để nhận ra bản thể hay đặc điểm của hiện tượng thế gian là: vô thường, khổ, vô ngã. Vậy mình cũng có thể hiểu Quán là quan sát hiện tượng thế gian bằng con mắt trí tuệ.
14 Tháng Tám 202311:20 SA(Xem: 1726)
Muốn đạt được kết quả tốt, người thực hành phải hội đủ 5 tiêu chuẩn cần thiết: Tự lực, Nhu cầu, Quyết tâm, Lý thuyết, và Lý luận. Đây là 5 tiêu chuẩn lập thành hệ thống lý luận thực tiễn trong việc thực hành Thiền Phật giáo. Muốn điều chỉnh thân, cải tạo tâm, cân bằng thân-tâm, và phát huy trí tuệ tâm linh có hiệu quả, 5 tiêu chuẩn nói trên không thể tách rời nhau được.
09 Tháng Tám 202312:40 CH(Xem: 2008)
Cốt lõi là cái tinh túy, cái tinh ba. Chớ không phải cái bề ngoài. Nếu so với cái cây, nó không phải là lá cây, cành cây.v.v. mà là cái lõi bên trong của cây. Cái cốt lõi đó phải ngắn gọn, mới gọi là cốt lõi. Mà trong đạo Phật có nhiều cốt lõi lắm. Tại sao vậy?
02 Tháng Tám 20238:44 CH(Xem: 1989)
Chư Tổ Phát Triển thường nói có tới 84 ngàn pháp môn tu, tức là có vô số cổng để bước vào ngôi nhà giác ngộ, hay ngôi nhà giải thoát. Hôm nay chúng ta thử khảo sát cánh cổng của Giới.
31 Tháng Bảy 202310:00 SA(Xem: 1441)
“Ngũ uẩn giai không” trong lời dạy này của đức Phật, là khi giác quan tiếp xúc với đối tượng, tâm hành giả biết nhưng không phản ứng thích thú hay chán ghét, tâm không nói thầm về đối tượng, thì Tánh biết có mặt. Tánh biết là cái biết rõ ràng lặng lẽ, trong sáng, khách quan, là cái lóe sáng đầu tiên của Tánh giác. Lúc bấy giờ toàn bộ ngũ uẩn yên lặng, không có cái Ta, cái của Ta hay Tự ngã của Ta trong đó, hành giả thoát khỏi mọi lậu hoặc, khổ đau.
17 Tháng Bảy 20231:44 CH(Xem: 1336)
Dès la clôture de la retraite bouddhique à Berlin, notre groupe de bhikkhunis - Nhu Minh, Nhu Sen et moi-même - a pris le lendemain, 19 mai, l'avion pour Paris. Le 20 mai au matin, la retraite de courte durée y a commencé, durant 3 jours, samedi, dimanche et lundi. Ce stage est également bilingue français-vietnamien avec la présence de quelques francophones qui écoutaient en direct l’enseignement à l’aide des écouteurs personnels. Ainsi la traduction ne gênait personne, et le cours se déroulait normalement comme d'habitude.
12 Tháng Bảy 20234:15 CH(Xem: 1792)
KINH VĂN : Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh. bao gồm bản Hán Việt, bản dịch nghĩa, bản Anh ngữ & Pháp ngữ
05 Tháng Bảy 20239:06 SA(Xem: 1041)
Như vậy con thuyền để chuyên chở mình đi trên giòng sông tâm linh là Tánh nguyên tắc. Mình phải cương quyết, với ý chí dũng mãnh giữ gìn những nguyên tắc sống thích hợp với những chân lý mà Đức Phật dạy. Đó là Tánh nguyên tắc trong thiền.
13 Tháng Sáu 20237:59 CH(Xem: 1536)
Hòa Lan, thành phố đông người trần tục hay vườn hoa thiên nhiên với con người an vui thanh thản?
11 Tháng Sáu 20234:39 CH(Xem: 1290)
Le 4 mai commençait la retraite dans un centre de la ville de Moissac. Cet endroit, situé sur une haute colline tranquille ayant abrité déjà plusieurs retraites bouddhiques, était un ancien couvent carmélite, aujourd’hui transformé comme lieu de villégiature pour touristes. La Sangha de Toulouse a toujours été composée davantage de pratiquants français que vietnamiens, d’où la nécessité d’organiser la retraite en bilingue. Tout le monde doit rester sur place, car c'est loin de Toulouse.
05 Tháng Sáu 20236:34 CH(Xem: 1550)
Trường Bộ Kinh Digha Nikaya 16. Kinh ĐẠI BÁT-NIẾT-BÀN (Mahàparinibbàna sutta)
30 Tháng Năm 20234:42 CH(Xem: 1098)
Trong tiếng Pāli, từ mano hay Ý có nghĩa tâm hay tư tưởng tương đương trong tiếng Anh là “mind” hay “thought”. Trong A Tỳ Đạt Ma (Abhidharma), mạt na dùng để chỉ đồng nghĩa với THỨC (viññāna: consciousness) và TÂM (citta: mind, state of consciousness)
29 Tháng Năm 20233:10 CH(Xem: 1173)
Theo quan niệm của Phật giáo thì Niết-bàn là trạng thái tâm thanh tịnh tuyệt đối, nghĩa là tâm dập tắt hoàn toàn ngọn lửa tham, sân, si. Người đạt được trạng thái Niết-bàn là người có thái độ sống an nhiên tự tại “thường, lạc, ngã, tịnh” ngay trong vòng xoáy “Vô thường, bất toại nguyện và vô ngã” nơi thế gian này!
20 Tháng Năm 20232:10 CH(Xem: 1238)
Liebe Freunde, ein Kochrezept zubereiten ist nichts anderes als eine Kultivierungsübung. Um zu überleben, essen wir und praktizieren wir. Daher sind die Prinzipien für eine gute Küche quasi die Prinzipien für eine gute Praxis. Kurz gesagt, alles, was wir tun, ist eine Kultivierung. Der Lebensweg ist auch der Kultivierungsweg. Alles ist abhängig von unserem Geist. Wie er das Objekt wahrnimmt, ist es das Reich, in dem wir leben.
16 Tháng Năm 20239:48 CH(Xem: 1492)
Khóa Tu Thiền Tập Đơn Giản Để Sống An Lạc từ 14 đến 19 tháng 4 năm 2023 tại Chùa Tích Lan, Ontario.
16 Tháng Năm 20237:21 CH(Xem: 1135)
Người “Sống Tùy Duyên Thuận Pháp” là người có tu tập theo lời Phật dạy. Một trong những pháp người đó thực hành là giữ chánh niệm trong bốn oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi, hay khi làm bất cứ điều gì, cũng làm trong chánh niệm.
11 Tháng Năm 20239:41 SA(Xem: 1559)
Khóa Tu Thiền Tập Đơn Giản Để Sống An Lạc từ 14 đến 19 tháng 4 năm 2023 tại Chùa Tích Lan, Ontario.
10 Tháng Năm 20237:33 CH(Xem: 1204)
Nếu thành tựu trọn vẹn pháp chánh niệm và tỉnh giác trong bốn oai nghi, các vị Tỳ kheo xứng đáng được mọi người chắp tay cung kính, được mọi người tôn trọng, cúng dường, và được xem như có rất nhiều ruộng phước trên đời.
02 Tháng Năm 202312:58 CH(Xem: 1529)
Mười Hai Duyên Khởi, cũng còn gọi là Mười Hai Nhân Duyên, là 12 nhân duyên liên kết nhau để hợp thành một chuỗi nhân quả (P: nidāna). 12 nhân duyên như 12 mắt xích hay 12 nguyên nhân đưa đến tình trạng Khổ của con người hay tái sinh.
30 Tháng Tư 20238:57 CH(Xem: 1324)
Der Buddha sagte: "Der Tathagata ist nur ein Wegweiser, alleine musst du gehen." Das heißt, du kennst nun den Weg, gehst alleine hin, verlass dich auf niemanden, der richtige Weg ist deine Weisheit, die dich zu deinem ursprünglichen Geist zurückbringt. Im ursprünglichen Geist sind alle Phänomene Buddha-Dharmas, und die Welt ist ein reines und glückliches Nirwana.
24 Tháng Tư 20236:07 CH(Xem: 1181)
Trong thiền Phật giáo có nhiều nguyên lý tâm linh dẫn đến mục tiêu cứu cánh là chuyển hóa tâm, cân bằng thân-tâm, phát triển tuệ giác, và giải thoát.
17 Tháng Tư 202310:01 SA(Xem: 1728)
Thiền Tánh Không do Hòa Thượng Thiền Chủ Thích Thông Triệt thiết lập, kết hợp những tinh hoa rút từ tiến trình tu chứng và thành đạo của Đức Phật Thích Ca, các truyền thống Phật Giáo Nguyên Thủy, Phật Giáo Phát Triển, Thiền Tông và kỹ thuật Thiền, được soi sáng bởi các khám phá đương thời của khoa học não bộ và các chứng ngộ của Thầy thành một hệ thống tu thiền sâu sắc, tân thời, rõ ràng và hiệu quả.
69,256