HỘI THIỀN TÁNH KHÔNG TRUNG ƯƠNG

Thích Không Chiếu: LÀM VỆ SINH BỘ NÃO

05 Tháng Hai 202110:16 SA(Xem: 3487)


LÀM VỆ SINH NÃO BỘ
ThicKhongChieu Ve Sinh Nao bo

1. DẪN NHẬP
Vệ sinh nghĩa gốc là: vệ = bảo vệ; Sinh= sức khỏe, sự sống. Về sau có nghĩa rộng là: làm cho sạch sẽ, lau chùi dọn dẹp ngăn nắp. Ví dụ: làm vệ sinh căn phòng, căn nhà, chỗ ăn, chỗ ở....


2. TẠI SAO CẦN LÀM VỆ SINH

Ngoại trừ một số người có tật bầy hầy, bừa bãi, chúng ta ai cũng thích ngăn nắp sạch sẽ. Nên nói ”nhà sạch thì mát, bát sạch thì ngon. Nghèo cho sạch rách cho thơm.”

Nhất là ở xứ đầy đủ vật chất này càng chuộng nếp sống vệ sinh. Đi đâu cũng thấy nhắc: Không hút thuốc, xả rác bị phạt, rửa tay cho sạch sau khi đi vệ sinh.


3. TẠI SAO CẦN LÀM VỆ SINH BỘ NÃO?

Vật chất bên ngoài cần giữ vệ sinh kỹ lưỡng như thế, huống là bộ não. Cơ quan trọng yếu nhất của chúng ta thì thế nào? Có ai dám lái chiếc xe mà bộ phận tay lái xộc xệch, lỏng lẻo, lắc lư không? Thế mà chúng ta quen sống với bộ não lao chao, bất định, rối rắm căng thẳng, ý nghĩ thay đổi như chong chóng. Ít khi tâm được thanh thản sáng suốt, an bình.

Vì sao? Vì nhiều nguyên nhân.

  • Nguyên nhân bên ngoài: cuộc sống càng ngày càng khó khăn, bon chen, cạnh tranh khốc liệt. Càng nhiều người, ít việc lại càng phải cố gắng để giữ việc đang làm, hay càng tranh đua với nhiều người khác để có việc làm. Lâu ngày tâm đã quen tật tranh đua, tranh giành, tranh chấp, cho đến những việc không cần tranh, ta cũng cứ tranh.
  • Nguyên nhân bên trong: như trên đã nêu, sống trong xã hội đua chen, không có chỗ cho người lừng khừng, chậm rãi, chậm chạp. Do huân tập lâu ngày miệng bằng tay tay bằng miệng nên việc gì ta cũng lanh tay, lanh chân, lẹ làng, không chậm trễ. Lâu dần tâm ta luôn luôn ở trong tâm trạng đáp ứng mau lẹ với sự việc. Người ta chưa đánh ta đã hạ thủ, gọi là đánh phủ đầu. Nó trở thành một quán tính, một phản xạ, một tinh thần tranh thắng, tranh hơn trong mọi trường hợp.


4. NÃO VÀ TÂM

Não bộ là một cơ chế vật chất nằm trong hộp sọ, gồm có nhiều tỉ tế bào thần kinh (Neuron). Nhưng nó quan trọng là chỗ gá nương của cái TÂM.

Ngày xưa người ta quan niệm rằng TÂM ở nơi trái tim. Chữ Hán viết Tâm theo tượng hình trái tim, hay định nghĩa tâm là tim. Sau này khoa học chứng minh, thay tim mà không thay tâm. Như vậy Tâm không ở nơi tim mà ở nơi não. Não đảo điên tâm điên đảo. Não an tịnh tâm thành thơi.

Bộ não có nhiều chức năng, xin tạm kể:

  •  Ý thức phân biệt, Ý căn suy nghĩ, trí năng suy luận, ký ức ghi nhớ.
  • Vùng giác tri tâm linh, tánh giác gồm có tánh thấy, tánh nghe, tánh xúc chạm và tánh nhận thức biết (không lời).
  • Đường mòn ngôn ngữ gồm có: vùng kiến giải tổng quát (Wernicke), vùng giải mã (Broca), vùng nói (trên thùy đỉnh), vùng cơ chế phát ngôn (miệng lưỡi, cổ họng, dây âm thanh, âm quản).
  • Hệ thống viên não (gồm nhiều cơ chế)


5. TÂM LÀ NHỮNG GÌ? 

Theo Phật học, tâm gồm có:

A.Tâm - Ý - Thức

    Tâm (Citta): cái tâm tổng quát, tâm đời, Tâm đạo, tâm linh.

    Ý (Mano, manas): tâm tư duy, suy nghĩ, tính toán, bơi móc quá khứ.

    Thức (Vinnana): tâm phân biệt, so sánh, tâm hai bên (nhị nguyên).

B.Thọ - Tưởng - Hành - Thức

  • Thọ: cảm giác (sensation), cảm nhận (feeling).
  • Tưởng (perception): các mạng lưới khái niệm.
  • Hành (mental formation): các sắc thái tâm, phản ứng của Tâm.
  • Thức (consciousness) : tâm phân biệt, lời nghiệp, thân nghiệp.

C. Sáu căn: mắt - tai - mũi - lưỡi - thân - ý

(5 giác quan và cái ý).

  • Sáu Trần: sắc, thanh, hương, vị, xúc, Pháp.
  • Năm đối tượng (bên ngoài) của giác quaný nghĩ.
  • Sáu thức: nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức (tâm thức).
  • Sáu căn tiếp xúc với sáu trần liền sanh sáu thức.

D. Tóm gọn lại, có 3 tâm:

  • 1.Tâm phàm phuý căn, ý thức, trí năng (tâm Dính mắc).
  • 2.Tâm bậc Thánh: tánh Thấy, tánh Nghe, tánh Xúc chạm (biết mà không dính mắc)
  • 3.Tâm Phật: tánh nhận thức biết không lời hay Tâm Như.

6. NHỮNG GÌ CHI PHỐI TÂM?

   A. Tập Khí Lậu Hoặc:

  • Lậu hoặc: chất độc rỉ chảy trong tâm - tham, sân, si, mạng, nghi, tà kiến ... Hay
  • Tập khí: những đam mê, ghiền nghiện đã được huân tập.

  B. Kiết sử:

  •  Những thư dây trói buộc tâm.
  • Truyền thống gia đình
  • Truyền thống văn hóa xã hội
  • Truyền thống dân tộc
  • Truyền thống tôn giáo
  • Chủ nghĩa ,Ý thức hệ.

C. Tùy miên:

  • Những ấn tượng sâu sắc
  • Những xúc cảm mãnh liệt
  • Những hình ảnh ghê rợn
  • Ghi đậm trong tiềm thức, ngủ ngầm trong tâm, thầm thầm gởi lên thường trực.

D. Tâm ba thời:

  • Tâm quá khứ, luyến tiếc, hối hận
  • Tâm tương lai, ước mơ, mong cầu
  • Tâm hiện tại, thói quen, sở thích.

E. Tâm ghi nhớ:

  • Ký ức vận hành ghi nhớ những chuyện vừa xảy ra.
  • Ký ức dài hạn ghi nhớ những chuyện xa xưa.
  • Tâm xúc cảm: gặp việc tự đột khởi do dồn nén lâu ngày, nay bùng phát, hành động tàn bạo không kịp suy nghĩ, kể cả người có tiếng đạo đức cũng giết người.

F. Tâm Dính mắc:

Mắt thấy sắc, dính mắc với sắc.

Tai nghe tiếng, mũi ngửi mùi, da xúc chạm đều dính mắc với đối tượng.

Từ dính mắc, tâm sẽ duyên theo, dệt thành mạng lưới khái niệm, đưa đến tâm xúc cảm và tạo nghiệp lành nghiệp dữ.

G. Ngũ dục lôi cuốn:

  • 1.Tài: tiền của, nhà cửa, tài sản
  • 2.Sắc: Sắc đẹp, sắc dục, cái thích của mắt, tai, xúc chạm.
  • 3.Danh: danh vọng, quyền thế, lời khen, tiếng chê.
  • 4.Thực: Ăn uống chuộng cao lương mỹ vị, đồ ngon, vật lạ.
  • 5.Thùy: ngủ nghỉ, ứa thích giải đãi, lười biếng.

Năm dục này là năm sức lôi cuốn mạnh mẽ, tâm không bao giờ được yên ổn.

H. Nghiệp chướng chi phối:

  • Biệt nghiệp, nghiệp riêng của mình, cùng chung một cảnh mà mình khổ hơn người chung quanh.
  • Cộng nghiệp, nghiệp chung của một nhóm, nghiệp của gia đình, nghiệp của đồng đội, nghiệp của người lưu vong.
  • Những thứ đua đòi theo người, ai dua theo số đông, bị số đông lôi cuốn. (ăn mặc theo thời trang, sửa sang sắc đẹp theo người mẫu).
  • Những đam mê ghiền nghiện ngoài ý muốn, không chống lại được (theo bạn bè vô sòng bạc, vào quán nhậu, vào chỗ ăn chơi)
  • Những ràng buộc với người mình không thích, không rứt ra được (trong sở làm, gặp boss khó khăn, không bỏ sở được).
  • Những quyết định bất chợt chuyển hướng cuộc đời vào sa đọa (giận tình đời, quay sang trả thù đời. Đang đi trên đường sáng sủa, bỗng vì một phút giận hờn bất mãn mà bước sang nẻo đen tối).
  • Những gió nghiệp cản trở con đường hướng Thượng, đường tâm linh (tìm được Pháp được Thầy mà bị người nhà cản trở không cho tu học).

I. Tâm tò mò, thắc mắc, cái gì cũng muốn biết:

  • Tâm hay dính mắc vào chuyện trái tai, gai mắt, những chuyện không đâu.
  • Tâm hay xía vào những chuyện phù phiếm, thị phi bên đường.
  • Tâm dễ bị những chuyện quái dị, mê tín, dị đoan, thần quyền lôi cuốn.
  • Tâm dễ đuổi, dễ bị ma lực đam mê lôi kéo (ma túy, ma men, mại dâm, thần đổ bác, thần khẩu)
  • Tâm thích sưu tầm, cất giữ, tích trữ, ôm đồm nhiều việc mà không việc gì làm tới nơi tới chốn.
  • Tâm đam mê một thứ gì đó quên cả cuộc đời (đam mê thể thao, đam mê nghệ thuật, đam mê khoa học, đam mê văn chương chữ nghĩa).
  • Tâm hay thắc mắc chuyện nhỏ mà quên chuyện lớn (người bị mũi tên độc không lo chữa độc mà cứ muốn biết ai bắn, tại sao, chất độc gì. ...Rốt cuộc cứu không kịp).

J. Tâm bị ảnh hưởng của thời đại: tự do cá nhân, tự do hưởng thụ:

  • Ăn theo thuở, ở theo thì. Ai sao ta vậy.
  • Về Thân, chạy theo cách sống đua đòi. Ai có gì ta cũng phải có cái đó, kiểu trưởng giả học làm sang.
  • Về tâm, nuông chiều ý thích, ham muốn, nuông chiều xác thân, hưởng thụ.
  • Đau bệnh ỷ có bác sĩ nhà thương. Không biết ăn uống lành mạnh và tập tành nếp sống biết đủ.
  • Không kể đạo đức luân lý, bất chấp phải trái, thiện ác. Thấy người làm được, ta làm được, miễn được việc mình ai bị thiệt kệ họ.
  • Về trí tuệ tâm linh, cho đó là món khó tin, xa vời, không cần thiết. Chỉ cần trí lanh xảo, mưu mẹo ăn thua hơn người một bước là hay là giỏi.
  • Bắt não làm việc quá sức, vui chơi hưởng thụ cũng tối đa, tom góp của cải vật chất càng nhiều càng tốt, ăn uống thỏa thích. Tất cả đều quá độ, vô độ. Kết cuộc thân phải bệnh, tâm phải khổ và bị những chứng bệnh thời đại khó chữa như: bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, bệnh liệt rung Parkinson, bệnh ung thư, bệnh ảo giác...


7. TẠM KẾT

Như trên đã phân tích, não bộ tuy có nhiều tỉ tế bào cất giữ dữ kiện, có thể tu tập phát huy trí tuệ tâm linh nhưng chúng ta không lựa chọn con đường chánh trí. Chúng ta lại chọn con đường dục lạc thế gian, đưa đến thân bệnh, tâm khổ, tâm linh mờ tối.

Ngược lại, con đường tâm linh hướng thượng, biết đủ, đưa đến thân khỏe, tâm an, và trí sáng. Vì sao? Vì biết làm vệ sinh não bộ. Làm sạch não bộ, tẩy bỏ bớt những thứ rác rưởi, cặn bã độc hại ra khỏi tâm.

  • Ví như người biết mình đi lầm đường, quay lại tìm đường an lạc, hạnh phúc.
  • Ví như người biết mình không thấy tỏ, tìm cách chữa mắt cho tỏ rõ, sáng mắt.
  • Ví như người lắm bệnh, tìm cách tự chữa bệnh cho lành, thay vì bệnh mình không lo, lại lo chữa bệnh người .

 

Nếu biết làm vệ sinh não bộ thì cuộc đời sẽ bớt khổ, thoát khổ và giác ngộ.

 

Nếu chưa biết, xin ghi tên học lớp ”Thiền” Để tự mình làm vệ sinh não bộ.

KHÔNG CHIẾU

Tháng 5, 2010

 Trích từ Đặc San Thiền Tánh Không số 6-2011

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
19 Tháng Chín 20237:54 CH(Xem: 1783)
Bản thể của thế gian là trống rỗng, trống không, là như huyễn mà thôi. Tuệ trí này là năng lực khiến tâm xa rời dính mắc tất cả thế gian, bấy giờ mới an trú chánh niệm Như Vậy. Khi mình có tuệ trí thông suốt bản thể thế gian rồi thì không còn con đường, không cần pháp môn, không còn thấy có cổng nào nữa. Mình thực sự đang ở trong nhà của mình, tự thuở nào cho tới bây giờ.
12 Tháng Chín 202312:56 CH(Xem: 1983)
Bốn tầng Thiền qua đó đức Phật phát huy ba minh còn được gọi là bốn tầng Định, do đó mình hiểu Định có một vai trò quan trọng trong Thiền Phật giáo, xem như Định là cây cầu phải bước qua mới có thể khám phá tới khung trời bao la của trí tuệ bát nhã.
26 Tháng Tám 20232:36 CH(Xem: 1921)
Tuệ ở đây mình muốn nói tới Vipassanā, Tuệ Minh sát. Trong giới hạn bài này, mình bàn tới bài Kinh Niệm Xứ, trong kinh Nikāya. Mặc dù thông thường người ta vẫn nói “Quán Tứ niệm xứ”, trong bài kinh cũng nói “Quán thân” (Kāya-anupassanā) v.v…nhưng hiện nay các vị tôn đức xếp bài kinh Niệm xứ là Vipassanā, là thuộc Tuệ. Cho nên trong bài này, mình cũng tạm nói là Tuệ, tức là dùng tuệ thực hành...
20 Tháng Tám 202310:54 SA(Xem: 2235)
Nói tới Quán, có vài loại Quán hơi khác nhau, trong bài này chỉ xin nói tới loại Anupassanā, nghĩa thông thường là nhìn ngắm hiện tượng thế gian liên tục để nhận ra bản thể hay đặc điểm của hiện tượng thế gian là: vô thường, khổ, vô ngã. Vậy mình cũng có thể hiểu Quán là quan sát hiện tượng thế gian bằng con mắt trí tuệ.
14 Tháng Tám 202311:20 SA(Xem: 1726)
Muốn đạt được kết quả tốt, người thực hành phải hội đủ 5 tiêu chuẩn cần thiết: Tự lực, Nhu cầu, Quyết tâm, Lý thuyết, và Lý luận. Đây là 5 tiêu chuẩn lập thành hệ thống lý luận thực tiễn trong việc thực hành Thiền Phật giáo. Muốn điều chỉnh thân, cải tạo tâm, cân bằng thân-tâm, và phát huy trí tuệ tâm linh có hiệu quả, 5 tiêu chuẩn nói trên không thể tách rời nhau được.
09 Tháng Tám 202312:40 CH(Xem: 2008)
Cốt lõi là cái tinh túy, cái tinh ba. Chớ không phải cái bề ngoài. Nếu so với cái cây, nó không phải là lá cây, cành cây.v.v. mà là cái lõi bên trong của cây. Cái cốt lõi đó phải ngắn gọn, mới gọi là cốt lõi. Mà trong đạo Phật có nhiều cốt lõi lắm. Tại sao vậy?
02 Tháng Tám 20238:44 CH(Xem: 1989)
Chư Tổ Phát Triển thường nói có tới 84 ngàn pháp môn tu, tức là có vô số cổng để bước vào ngôi nhà giác ngộ, hay ngôi nhà giải thoát. Hôm nay chúng ta thử khảo sát cánh cổng của Giới.
31 Tháng Bảy 202310:00 SA(Xem: 1441)
“Ngũ uẩn giai không” trong lời dạy này của đức Phật, là khi giác quan tiếp xúc với đối tượng, tâm hành giả biết nhưng không phản ứng thích thú hay chán ghét, tâm không nói thầm về đối tượng, thì Tánh biết có mặt. Tánh biết là cái biết rõ ràng lặng lẽ, trong sáng, khách quan, là cái lóe sáng đầu tiên của Tánh giác. Lúc bấy giờ toàn bộ ngũ uẩn yên lặng, không có cái Ta, cái của Ta hay Tự ngã của Ta trong đó, hành giả thoát khỏi mọi lậu hoặc, khổ đau.
17 Tháng Bảy 20231:44 CH(Xem: 1336)
Dès la clôture de la retraite bouddhique à Berlin, notre groupe de bhikkhunis - Nhu Minh, Nhu Sen et moi-même - a pris le lendemain, 19 mai, l'avion pour Paris. Le 20 mai au matin, la retraite de courte durée y a commencé, durant 3 jours, samedi, dimanche et lundi. Ce stage est également bilingue français-vietnamien avec la présence de quelques francophones qui écoutaient en direct l’enseignement à l’aide des écouteurs personnels. Ainsi la traduction ne gênait personne, et le cours se déroulait normalement comme d'habitude.
12 Tháng Bảy 20234:15 CH(Xem: 1792)
KINH VĂN : Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh. bao gồm bản Hán Việt, bản dịch nghĩa, bản Anh ngữ & Pháp ngữ
05 Tháng Bảy 20239:06 SA(Xem: 1041)
Như vậy con thuyền để chuyên chở mình đi trên giòng sông tâm linh là Tánh nguyên tắc. Mình phải cương quyết, với ý chí dũng mãnh giữ gìn những nguyên tắc sống thích hợp với những chân lý mà Đức Phật dạy. Đó là Tánh nguyên tắc trong thiền.
13 Tháng Sáu 20237:59 CH(Xem: 1536)
Hòa Lan, thành phố đông người trần tục hay vườn hoa thiên nhiên với con người an vui thanh thản?
11 Tháng Sáu 20234:39 CH(Xem: 1290)
Le 4 mai commençait la retraite dans un centre de la ville de Moissac. Cet endroit, situé sur une haute colline tranquille ayant abrité déjà plusieurs retraites bouddhiques, était un ancien couvent carmélite, aujourd’hui transformé comme lieu de villégiature pour touristes. La Sangha de Toulouse a toujours été composée davantage de pratiquants français que vietnamiens, d’où la nécessité d’organiser la retraite en bilingue. Tout le monde doit rester sur place, car c'est loin de Toulouse.
05 Tháng Sáu 20236:34 CH(Xem: 1550)
Trường Bộ Kinh Digha Nikaya 16. Kinh ĐẠI BÁT-NIẾT-BÀN (Mahàparinibbàna sutta)
30 Tháng Năm 20234:42 CH(Xem: 1099)
Trong tiếng Pāli, từ mano hay Ý có nghĩa tâm hay tư tưởng tương đương trong tiếng Anh là “mind” hay “thought”. Trong A Tỳ Đạt Ma (Abhidharma), mạt na dùng để chỉ đồng nghĩa với THỨC (viññāna: consciousness) và TÂM (citta: mind, state of consciousness)
29 Tháng Năm 20233:10 CH(Xem: 1173)
Theo quan niệm của Phật giáo thì Niết-bàn là trạng thái tâm thanh tịnh tuyệt đối, nghĩa là tâm dập tắt hoàn toàn ngọn lửa tham, sân, si. Người đạt được trạng thái Niết-bàn là người có thái độ sống an nhiên tự tại “thường, lạc, ngã, tịnh” ngay trong vòng xoáy “Vô thường, bất toại nguyện và vô ngã” nơi thế gian này!
20 Tháng Năm 20232:10 CH(Xem: 1238)
Liebe Freunde, ein Kochrezept zubereiten ist nichts anderes als eine Kultivierungsübung. Um zu überleben, essen wir und praktizieren wir. Daher sind die Prinzipien für eine gute Küche quasi die Prinzipien für eine gute Praxis. Kurz gesagt, alles, was wir tun, ist eine Kultivierung. Der Lebensweg ist auch der Kultivierungsweg. Alles ist abhängig von unserem Geist. Wie er das Objekt wahrnimmt, ist es das Reich, in dem wir leben.
16 Tháng Năm 20239:48 CH(Xem: 1492)
Khóa Tu Thiền Tập Đơn Giản Để Sống An Lạc từ 14 đến 19 tháng 4 năm 2023 tại Chùa Tích Lan, Ontario.
16 Tháng Năm 20237:21 CH(Xem: 1135)
Người “Sống Tùy Duyên Thuận Pháp” là người có tu tập theo lời Phật dạy. Một trong những pháp người đó thực hành là giữ chánh niệm trong bốn oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi, hay khi làm bất cứ điều gì, cũng làm trong chánh niệm.
11 Tháng Năm 20239:41 SA(Xem: 1559)
Khóa Tu Thiền Tập Đơn Giản Để Sống An Lạc từ 14 đến 19 tháng 4 năm 2023 tại Chùa Tích Lan, Ontario.
10 Tháng Năm 20237:33 CH(Xem: 1204)
Nếu thành tựu trọn vẹn pháp chánh niệm và tỉnh giác trong bốn oai nghi, các vị Tỳ kheo xứng đáng được mọi người chắp tay cung kính, được mọi người tôn trọng, cúng dường, và được xem như có rất nhiều ruộng phước trên đời.
02 Tháng Năm 202312:58 CH(Xem: 1529)
Mười Hai Duyên Khởi, cũng còn gọi là Mười Hai Nhân Duyên, là 12 nhân duyên liên kết nhau để hợp thành một chuỗi nhân quả (P: nidāna). 12 nhân duyên như 12 mắt xích hay 12 nguyên nhân đưa đến tình trạng Khổ của con người hay tái sinh.
30 Tháng Tư 20238:57 CH(Xem: 1324)
Der Buddha sagte: "Der Tathagata ist nur ein Wegweiser, alleine musst du gehen." Das heißt, du kennst nun den Weg, gehst alleine hin, verlass dich auf niemanden, der richtige Weg ist deine Weisheit, die dich zu deinem ursprünglichen Geist zurückbringt. Im ursprünglichen Geist sind alle Phänomene Buddha-Dharmas, und die Welt ist ein reines und glückliches Nirwana.
24 Tháng Tư 20236:07 CH(Xem: 1181)
Trong thiền Phật giáo có nhiều nguyên lý tâm linh dẫn đến mục tiêu cứu cánh là chuyển hóa tâm, cân bằng thân-tâm, phát triển tuệ giác, và giải thoát.
17 Tháng Tư 202310:01 SA(Xem: 1728)
Thiền Tánh Không do Hòa Thượng Thiền Chủ Thích Thông Triệt thiết lập, kết hợp những tinh hoa rút từ tiến trình tu chứng và thành đạo của Đức Phật Thích Ca, các truyền thống Phật Giáo Nguyên Thủy, Phật Giáo Phát Triển, Thiền Tông và kỹ thuật Thiền, được soi sáng bởi các khám phá đương thời của khoa học não bộ và các chứng ngộ của Thầy thành một hệ thống tu thiền sâu sắc, tân thời, rõ ràng và hiệu quả.
69,256