Triệt Như - Tiếng Hát Giữa Trời - Bài 20: BIỆN TÀI CHIẾU SÁNG

BIỆN TÀI CHIẾU SÁNG

Khi nghe nói vậy, Tôn giả Sariputta nói Tôn giả Mahā Moggallāna:

-- Hiền giả Moggallāna, Tôn giả Mahā Kassapa đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Mahā Moggallāna: Này Hiền giả Moggallāna, khả ái thay khu rừng Gosinga!... Này Hiền giả Moggallāna, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga?

-- Ở đây, này Hiền giả Sāriputta, hai Tỷ-kheo đàm luận về Abhidhamma (A-tỳ-đàm). Các vị ấy hỏi nhau câu hỏi, và khi được hỏi, các vị trả lời được với nhau chớ không dừng lại vì không trả lời được, và cuộc đàm luận về pháp được tiếp tục. Này Hiền giả Sāriputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga."

Chúng ta chắc cũng biết ngài Mahā Moggallāna nổi tiếng là đệ nhất thần thông trong số mười vị đệ tử lớn của đức Phật, mà sao ngài không ca ngợi thần thông, vị tỳ kheo có thần thông có thể làm sáng chói thêm khu rừng Gosinga này?

Mahā Moggallāna hay có tên khác là Maudgalyayana, hay Mahamaudgalyaya, hay gọi tắt là Mục-liên (568—484 TCN), sinh khoảng cùng thời đức Phật và Sāriputta.

Sāriputta và Mahā Moggallāna là hai người bạn trẻ rất thân thiết nhau, vì cả hai gia đình đều cùng dòng Bà la môn giàu có trong làng gần thành Vương Xá, kinh đô nước Magadha. Cả hai đều tinh thông các bộ kinh Veda, đàm luận triết lý không ai bắt bẻ được. Một hôm hai người bạn cùng đến tham gia một ngày lễ hội vui chơi hằng năm của dân chúng, giữa cảnh tưng bừng, màu sắc âm thanh, nam nữ nhộn nhịp múa hát, ăn uống, hai chàng thanh niên bổng nhiên chán nản, thất vọng, cảnh đời này trở thành vô nghĩa. Hai vị quyết tâm rời xa gia đình, đi khắp nơi, tìm thầy học đạo. Nhiều vị lãnh đạo các giáo phái nổi tiếng cũng đều chưa ai thuyết phục được hai người thanh niên. Đến nổi hai người thất vọng nghĩ rằng: ai có thể làm thầy chúng ta? Họ ước hẹn với nhau: nếu người nào tìm được người thầy của mình, thì hãy bảo cho người kia biết ngay.

Bấy giờ, đức Phật đã thành đạo. Tin mừng này lập tức bay về tới thành Kapilavatthu, vua Suddhodana lập tức cho sứ giả tới thỉnh đức Phật trở về. Lúc đó đức Phật đang còn ở nước Magadha, vua Bimbisara dâng cúng đức Phật và tăng đoàn ngôi Trúc Lâm Tinh Xá (Veluvana), gần thành Vương Xá (Rājagaha). Tăng đoàn lúc đó cũng khá đông rồi, ít nhất là đã có 5 vị nhóm khổ hạnh đầu tiên, sau đó là ngài Yasa và 50 thanh niên bạn của ngài Yasa. Tất cả đều đã là các vị Arahant.

Mahā Moggallāna và Sāriputta cũng đang sống gần thành Vương Xá. Một hôm, Sāriputta trông thấy một vị sa môn đang đi trì bình, dáng đi khoan thai, phong thái trầm tĩnh an lạc, ngài Sāriputta chờ tới khi thuận tiện, thưa hỏi: ngài là ai? Ai là vị Tôn sư của ngài? Vị Tôn sư ấy đã giảng dạy những gì? Vị sa môn đó là ngài Assaji.

Tôn giả Assaji, một trong năm vị Arahant đầu tiên của đức Phật, đã tóm tắt cốt lõi giáo pháp mà đức Phật dạy:

Pháp sanh lên do nhân, Như Lai giảng nhân ấy,

Nhân diệt thời Pháp diệt, Đại sa-môn nói vậy.

Vừa lắng nghe xong chân lý, ngài Sāriputta khai ngộ, nhận ra cái Bất tử, là cái không sanh ra, thì sẽ không bị diệt. Ngay đó, Sāriputta báo tin cho Mahā Moggallāna biết, rồi cả hai đến gia nhập tăng đoàn đức Phật cùng với hơn hai trăm đệ tử. Chỉ một tuần lễ, tôn giả Mahā Moggallāna đạt quả Arahant, tôn giả Sāriputta thì sau hai tuần cũng đạt quả Arahant. Từ đó cả hai vị là hai đại đệ tử xuất sắc của đức Thế tôn suốt 45 năm.

Tôn giả Mahā Moggallāna được đức Phật tuyên bố là thần thông đệ nhất, mặc dù đa số các vị tỳ kheo sau khi đạt quả Arahant là có thần thông, nhưng có thể trong nhiều mức độ khác nhau. Ví dụ trong kinh Đại Bát Niết bàn, đức Thế Tôn và tăng đoàn sau khi thọ trai do vị đại thần xứ Magadha cúng dường, trên đường trở về, tới bờ sông Hằng, nhìn thấy người đời lăng xăng tìm bè sang sông, đức Thế tôn cùng với tăng đoàn biến mất ở bờ sông bên này, hiện ra ở bờ sông bên kia trong chớp mắt như người duỗi cánh tay đang co, hay co cánh tay đang duỗi.

Một ví dụ khác các vị Arahant có thần thông. Một lần kia, có 500 vị tỳ kheo mới tới, đến Jetavana (Kỳ viên tinh xá) yết kiến đức Phật. Họ lao xao thăm hỏi. Đức Phật nghe nhiều âm thanh ồn ào, bảo ngài A Nan ra nói họ dời đi nơi khác. Tất cả ra khỏi tinh xá, đến một nơi xa và an trú ở đó tu tập. Một thời gian sau, nhân đức Thế tôn trông thấy có đám mây ngũ sắc trên bầu trời, đức Phật hỏi ngài A Nan ai đang ở phương đó? Biết đó là nơi trú của nhóm 500 tỳ kheo trước kia, đức Phật bảo ngài A Nan tới đó mời họ trở về. Ngài  A Nan đã dùng thần thông tới nơi và tất cả 500 vị cũng về trong chớp mắt.

Chúng ta thấy những dịp này là tỳ kheo có thể dùng thần thông mà người đời không ai biết. Luật của Phật là không được thi thố thần thông để vui chơi, hay khoe khoang. Riêng ngài Mahā Moggallāna có thể dùng thần thông hàng phục ngoại đạo. Đây cũng là một nhân trực tiếp của lòng căm thù của ngoại đạo vì mất đệ tử, mất quyền lợi, mất danh vọng, dẫn tới cái chết bi thảm của ngài sau này.  

Trong cuộc đời của ngài Mahā Moggallāna cũng có nhiều lần dùng thần thông: ngài lên cõi trời Phạm Thiên, xem ngài Sakka (Đế Thích) có tu tập theo lời dạy của đức Phật hay không. Đức Phật dạy: Phải quán vô thường trong các cảm thọ. Nhưng sau khi bay về trời, thì Sakka đang vui chơi với 500 nhạc khí của 500 nhạc công, và khoe khoang có xây dựng:

  “một lâu đài tên là Vejayanta (Tối Thắng Điện). Này Thiện hữu Moggallana, lâu đài Vejayanta có đến một trăm vọng tháp, trong mỗi vọng tháp có bảy ngôi nhà có hình tam giác, trong mỗi nhà tam giác có bảy tiên nữ, và mỗi tiên nữ có đến bảy thị nữ. Này thiện hữu Moggallana, Thiện hữu có muốn xem những điều khả ái của lâu đài Vejayanta không?”

Ngài Mahā Moggallāna đã nhấn ngón chân cái xuống đất khiến tòa lâu đài rung chuyển, đó là ngài muốn thuyết giảng sự vô thường, huyễn hóa của vật chất, của dục lạc để thức tỉnh vị Phạm Thiên.

Có một sự kiện quan trọng về phẩm hạnh của ngài Mahā Moggallāna là hiếu thảo. Sau khi bà mẹ mất, ngài đã dùng thiên nhãn quan sát tìm mẹ khắp nơi mà chưa gặp. Sau đó ngài thấy mẹ đang bị đọa cảnh giới ngạ quỷ, lang thang đói khát, ngài đi khất thực rồi mang cơm tới dâng cho mẹ, nhưng bà không ăn được vì thức ăn biến thành lửa đỏ. Ngài bay về thưa thỉnh đức Phật. Phật dạy: tới ngày rằm tháng bảy, chư vị thánh tăng mãn hạ, hãy bày lễ cúng dường trai tăng rồi nhờ oai lực của chư vị thánh tăng chuyển hóa tâm bà, bà Thanh Đề mới thoát khỏi cảnh ngạ quỷ, lên thiên giới.

Trong suốt thời gian dài đức Thế Tôn giáo hóa, ngài Mahā Moggallāna đã là một vị đệ tử đắc lực, thu phục nhiều đệ tử vào tăng đoàn, như trường hợp Devadatta khi tách ra cùng với mấy trăm vị tỳ kheo, chính hai đại đệ tử: Sāriputta và Mahā Moggallāna đã tới tận nơi thuyết phục nhóm này thức tỉnh, trở về.

Tuy đức Thế Tôn công bố ngài Mahā Moggallāna thần thông đệ nhất, thiệt ra ngài  Sāriputta cũng có lần thi triển thần thông không thua kém bạn, nhưng ngài ít dùng thần thông như ngài Mahā Moggallāna. Còn ngài Sāriputta là trí tuệ đệ nhất, nhưng ngài Mahā Moggallāna cũng có biện tài thu phục nhân tâm không thua kém ai.

Kết luận, thiệt ra tất cả các vị thánh tăng đều có Giới đức, Định lực và Tuệ lực tròn đầy. Nhưng những phương tiện đầu tiên có hơi khác nhau: ngài A nan thì bước vào bằng ngõ đa văn, ngài Revata thì hạnh sống nơi rừng núi hoang vắng, ngài Anuruddha thì bằng thiên nhãn, ngài Mahā Kassapa thì hạnh đầu đà, ngài Mahā Moggallāna thì trí tuệ biện tài, ngài Sāriputta thì điều phục tâm v.v...
Mỗi người mỗi vẽ, quy tụ lại như một vườn hoa có trăm đóa khác nhau, hoa nào cũng tròn hương, tròn sắc.

Thiền viện, 20- 6- 2022

TN   

Triệt Như - Tiếng Hát Giữa Trời
Bài 20: BIỆN TÀI CHIẾU SÁNG

Click icon tam giác để nghe - Click icon ba dấu chấm để download