HT Thích Thông Triệt: Bài Đọc Thêm các khóa Chuyên Tu Định - khóa KHÔNG TẦM KHÔNG TỨ ĐỊNH ngày thứ 5 - Tâm Như diễn đọc

BÀI ĐỌC THÊM

Ngày thứ năm

Luận về tự ngã tỉnh ngộ.

Trong việc thực hành thiền, chúng ta thường dùng những chủ từ để dựng lập thành câu văn cho đúng nghĩa của câu văn. Thí dụ thông thường 2 từ “chúng ta” được thông dụng nhất. Kế đó là từ ngữ “tôi”. Rồi tiếp theo đó là từ ngữ cái nầy là của tôi, đây là tự ngã của tôi. Ba cụm từ đó, nếu chúng ta xét cho tới cùng thì chúng ta nhận thấy rằng bên trong cốt lõi của ba cụm từ đó thật sự chẳng có cái nào là tôi. Nhưng sở dĩ chúng ta đặt tên đây là “tôi”…vì rằng chúng ta phải mượn cơ chế giác quan và niệm thốt ra thành lời để chúng ta lập nên những khái niệm. Như vậy nếu chúng ta muốn không có những khái niệm đó bật lên trong đầu chúng ta thì chúng ta cắt đứt mạng lưới tư duy và chúng ta chỉ giữ thầm lặng biết thì tất nhiên những khái niệm kia không thể bật ra. Như vậy chúng ta thực hành thiền trong ý nghĩa tự ngã tỉnh ngộ, đó là chúng ta phải tự mình áp dụng chủ đề “không suy nghĩ” cộng với niệm thầm nhận biết để chúng ta đạt được trạng thái tĩnh lặng. Sự tĩnh lặng đó tương xứng với niệm “không nói thầm trong não”. Ở đây, về từ ngữ “tự ngã tỉnh ngộ”, đó là cách chúng ta muốn dùng một chủ từ để mô tả một trạng thái tỉnh ngộ mà thực sự vai trò tỉnh ngộ đó vốn do trí năng bên trong não bộ của chúng ta đảm nhận. Như vậy nếu chúng ta buông bỏ hết tất cả khái niệm thì trong đầu chúng ta sẽ chỉ còn lại niệm biết rõ ràng về môi trường chung quanh, bên trong cơ thể và bên ngoài cơ thể chúng ta một cách tĩnh lặng.

Nhưng tại sao phải tỉnh ngộ? Đó là vì trước kia chúng ta quá say mê những pháp đưa đến an lạc trong nhất thời mà trong kết quả lâu dài chúng ta sẽ chỉ nhận ra một tràng đau khổ. Bây giờ chúng ta tỉnh ngộ buông bỏ những pháp kia để thực hành pháp mới. Đó là sự tỉnh ngộ của tự ngã. Trên phương diện tu thiền chúng ta phải trải qua nhiều lần tỉnh ngộ mới hi vọng đạt được mục tiêu cứu cánh của thiền. Trong đó bước đầu tiên là chúng ta phải nhận ra vai trò và chức năng của tâm bậc Thánh (tức cơ chế tánh giác trong Thiền Tông) và phương pháp thực hành để đạt được những trạng thái tâm đó đến mức độ cuối cùng. Chúng ta phải buông bỏ tất cả khái niệm để vào chỗ không còn khái niệm gì nữa hết. Kể cả cái ta tỉnh ngộ cũng không còn hiện hữu trong đầu chúng ta. Lúc bấy giờ theo thuật ngữ thiền trong hệ kinh Bát Nhã gọi trạng thái đó là thể nhập chân như hoặc tự ngã thanh tịnh tuyệt đối.

Về từ ngữ tự ngã thanh tịnh tuyệt đối, đó là toàn bộ cơ chế giác quan trong não bộ của chúng ta đều yên lặng: không phát ra một lời nào hết. Bây giờ trong não bộ của chúng ta chỉ hiển hiện lên một dòng niệm biết mà trong đó không có người biết. Đó là ý nghĩa của tự ngã thanh tịnh tuyệt đối. Cho nên việc tu thiền của chúng ta ngày nay đòi hỏi phải có sự tỉnh ngộ để làm bàn đạp cho chính chúng ta muốn tiến sâu vào lãnh vực trừu tượng thuộc hệ thống kinh Phật tự thuyết.

_____________________________________________________________