Triệt Như TTVN78: VƯỢT BIỂN

Triệt Như - Tâm Tình Với Nhau - Bài 78

VƯỢT BIỂN

Độc hành độc bộ,

Bước xuống biển đời.

Lao xao chơi vơi,

Cuồng phong bão tố.

Một chiếc thuyền nan,

Vượt trên biển tâm,

Phăng phăng lướt sóng,

Không tâm, không động.

3- 4- 1999

Bài thơ nhỏ này cô đã làm từ 20 năm trước. Hai chữ “không tâm”, mãi sau này mới thấy cái chiều sâu của nó. Cô tính sẽ viết về nó trong bài thứ 100 rồi chấm hết luôn. Tuy vậy cô tự hỏi mình có viết tới bài thứ 100 hay không mà để dành? Thôi thì viết tới đâu hay tới đó. Ai có duyên đọc hay không, mình cũng không hối tiếc sau này.

Ngày xưa, sao cô hay mở đầu là ngày xưa, có nhiều cái ấn tượng trong nguồn cảm hứng bây giờ. Thuở đó, thường là ký ức trong khoảng 7 năm trung học và 3 năm đại học thôi, còn lúc quá nhỏ thì không có ấn tượng gì. Lúc đó, cô bắt đầu vào lớp đệ thất trường Gia Long, thì cô phải vào sống nội trú. Trường thì ở đường Phan Thanh Giản, Sàigòn. Nhà ba má cô thì ở đường Rừng Sác, về sau đổi tên là Nguyễn Thiện Thuật, gần chợ Bà Chiểu, Gia Định. Lúc đó cô mới 12 tuổi, mặc áo dài trắng đi học. Làm sao ba má dám cho cô đi học một mình, mặc dầu lúc đó cô biết đi xe đạp rồi. Trường Gia Long lúc đó là nữ trung học duy nhất có chế độ nội trú cho nữ sinh. Nên cô ở nội trú 4 năm. Sau khi đậu xong bằng trung học đệ nhất cấp rồi, lên đệ tam, cô mới được ra, về nhà ở và đi học bằng xe đạp, hay xe bus. Mỗi năm, tới kỳ nghỉ hè, ba má cô luôn luôn thưởng các con bằng một chuyến đi nghỉ mát ở Vũng Tàu. Cô rất thích biển, thích tắm biển, mặc dù không biết bơi, cũng không ai dạy mình bơi. Vui đùa lúc đó chỉ là nhảy sóng, ca hát, tắm nắng, đi dạo, ăn uống. Có thể đó là khoảng thời gian đẹp nhất của đời người.

Kể lể dài dòng chỉ để nói đến một chi tiết thôi, đó là cô làm gì trong biển? Hồi nảy  cô mới nói nhảy sóng, thì cũng là việc thường, làm sao để không bị uống nước. Ai cũng biết, thấy từ xa có một lượn sóng sắp chuyển tới, thì mình xoay ngang người, không cho sóng đánh mạnh vào lưng, hay đập thẳng vào mặt. Khi lượn sóng tới, mình chỉ nhún chân nhẹ là lượn sóng nâng người mình lên cao. Rồi khi lượn sóng hạ xuống thì mình cũng hạ xuống cùng nhịp, mình không bị uống nước. Rồi khi mặt biển chỉ lăn tăn, không có sóng to, cô nằm dài trên mặt biển, thảnh thơi, ngắm trời mây. Muốn tới thì hai tay cùng dơ lên đẩy nước ra sau thì lướt đi tới, không mệt nhọc chút nào. Đó, bài này cô chỉ muốn nói tới việc “thả nổi” trên biển. Không phí công sức, không cố gắng một chút nào, và kết quả là: thảnh thơi, mà không bị uống nước biển chút nào.

Có lẽ các em cũng đã có kinh nghiệm “thả nổi” trên biển chứ gì. Tuy vậy, có người không làm được. Một lần, một cô bạn muốn tập thả nổi, nhưng cô ấy không dám nằm trên mặt nước, gồng cứng thân, mặc dù hai tay cô đỡ dưới lưng. Càng sợ thì càng bị uống nước. Cô nói: “Xem như mình nằm xuống giường vậy, tự nhiên thoải mái nằm xuống! Hơi ngước cầm lên một chút thì thăng bằng, không uống nước”. Vẫn không làm được.

Cô muốn nói gì khi cô nhắc tới kinh nghiệm “thả nổi trên biển”?

Về sau, năm 1995, khi cô tình cờ trải nghiệm tiến trình kiến giải những điều không hiểu được trong kinh Hoa Nghiêm và trong các kinh Đại thừa, trạng thái thân và tâm lúc đó cũng tương tự khi “thả nổi trên biển”.

Lúc đó, cô nằm dài trên giường, chờ đợi giấc ngủ tới, không suy nghĩ gì hết. Thân thì thư giãn hoàn toàn, tâm cũng thư giãn. Có thể tâm đêm đó càng an lạc hơn, vì buổi sáng được nghe Thầy giảng pháp. Khi Thầy nói: “Nhìn cái bình hoa này, mình thấy cái bình hoa. Đâu phải cái bình hoa đi vào não bộ của mình. Mà chỉ là những xung lực điện tử truyền vào mắt, vào não bộ của mình khiến cho mình nhận biết nó”. Ngay khi đó, cô nhận ra “cái thất của ngài Duy ma Cật”. Tại sao kinh nói: cái thất của ngài Duy Ma Cật chứa bao nhiêu bồ tát cũng không chật, không đầy. Đó chỉ là ẩn dụ thôi, Phật tánh là cái kho chứa có bao giờ đầy. Mà chứa cái gì? Chỉ là những xung lực điện tử thôi, thì có bao giờ đầy. Niềm vui kéo dài cho tới đêm đó, lại càng nhân lên nhiều thêm sau khi nhận ra những chỗ bí ẩn trong kinh đại thừa. Lúc đó, cô chưa biết thực hành Thiền. Chưa học khóa căn bản.

Mãi sau này cô mới suy gẫm ra điều đó: thân phải hoàn toàn buông thả, tâm cũng trống không, không có chút cố gắng nào. Nói thì dễ, mà thực tế khó hơn. Vì cái thân nó cũng vi tế lắm, nó có khả năng tự phản ứng, mình ra lệnh có khi không được. Cái tâm cũng vậy, càng vi tế hơn. Rất khó điều khiển cái tâm, không thể giấu nó điều gì.

Thí dụ, nó đang lo, mình ra lệnh: “Đừng lo nữa,” chỉ là giả dối thôi, nó không nghe.

Vài năm trước đây, có một sự kiện, cô cũng tình cờ biết qua tin tức truyền thông. Chuyện thương tâm của vài vị tắm biển bị sóng cuốn. Có một vị sống sót, kể lại mình không biết bơi mà nhờ “thả nổi” trên biển, nên còn sống, trong khi có vị bơi giỏi, nhưng vẫn không thoát được. Chỉ một chi tiết nhỏ, có thể không ai để ý tới. Nhưng cô nắm ngay chi tiết này vì cô đã trải nghiệm trạng thái này. Kết quả mầu nhiệm của trạng thái “thân và tâm hoàn toàn trống rỗng, thảnh thơi”.

Trạng thái này như là cái “trạng thái nền”, là cái có sẵn rồi, không phải cái mình tạo ra, mình muốn có, không phải do mình rèn luyện, không phải do mình thực hành bằng một chủ đề nào đó mà được. Tới đây, cô mới hiểu, tại sao có bài kinh Nikàya nói rằng các tầng định của Phật đều là pháp hữu vi, đều phải bỏ đi, mới bước tới nữa được. Khi xưa đọc tới đây, cô hiểu lầm đây chắc là ngoại đạo thêm vào.    

Bây giờ thì biết bài kinh đó nói tới chân lý tối hậu. Các tầng định là phương tiện, tương tự chiếc bè. Muốn bước vào nhà, phải bỏ bè lại. Cái nhà là vô tướng, vô nguyện, trống không. Tức là trở lại cái trạng thái nền, cái có sẵn của mình. Cho nên mới là “vô vi, vô tác, vô nguyện”. Còn mong muốn đạt tới, là tâm chưa dừng. Thì chưa đạt được.

Bởi vậy, con thuyền Bát nhã là con thuyền không có đáy, không chứa đựng một cái gì, mới lướt qua được biển sanh tử. Ai còn có một chút gì trong tâm, thì vẫn nặng chình chịch, không lên được con thuyền này. Làm sao tới bờ? Đó là “bí kiếp” của cô, “thả nổi” trên biển đời. Mà làm sao? Thầy ngày xưa thường hỏi mình: “How to do?”

“Ta bước vào đời, như bước vào cuộc chơi,

Thanh thản, thong dong, ta đi trong đời,

Mặc tình nắng mưa, mặc tình sương tuyết,

Khoác áo như huyễn vào, ta cứ rong chơi.”

Tổ Đình, 2- 11- 2020

TN