Triệt Như TTVN53: TIẾNG HÁT GIỮA SA MẠC

Triệt Như - Tâm Tình Với Nhau - Bài 53

TIẾNG HÁT GIỮA SA MẠC

Có một lần nằm mơ, dường như cô đã hát trong giấc mơ. Hát cái gì thực sự không nhớ. Ngày trước, Thầy thường nói vui rằng “Thầy hát”, để ám chỉ là Thầy giảng pháp. Nhưng trong giấc mơ đó, dường như cô hát thiệt, dĩ nhiên là không có âm thanh, nếu hát ra lời thì là nói mớ rồi. Đêm đó, khi cô giật mình thức giấc, mắt còn nhắm, mà tai còn nghe tiếng hát của mình. Và trong lòng có một nỗi niềm gì đó. Cô bật đèn lên, tìm giấy và ghi vài dòng cái nỗi niềm của mình, trong một bài thơ. Bài thơ này đã lâu không biết nó nằm trong cái laptop xưa hay cái USB cũ nào không biết.

Bây giờ cô chỉ còn nhớ mấy dòng cuối của bài:

…“Tỉnh giấc, tai còn nghe văng vẳng

Tiếng hát của mình

Cao vút

Giữa sa mạc hoang vu”.

Không biết tại sao lại cảm thấy mình đang hát, mà là giữa sa mạc hoang vu?  Không có người nghe. Vậy sao mình lại hát? Hát cho ai? Hát vì ai?

Giấc mộng, nhiều khi chỉ là mộng thôi. Cuộc đời đã là một giấc mộng dài, thì sá gì một giấc mộng ngắn trong một đêm. Tuy nhiên đôi khi cô vẫn có một chút băn khoăn, trong sâu thẳm tâm mình, có cái gì mà bung ra thành tiếng hát, và sao lại là hát giữa sa mạc? Khi tuôn ra thành lời ca, tại sao lại là âm thanh mà không có âm thanh, giữa cái tịch lặng vô cùng, thênh thang, hoang vu như sa mạc. Mình có lẽ cũng còn một chút gì đó, nỗi niềm gì đó, mà mình như ngẩng đầu, cao giọng miên man, hát, bài ca không lời, giữa không gian bao la, hiu quạnh. Không ai nghe, không ai thấy, không ai hiểu... Không ai.

Cái hình ảnh “người lữ hành cô độc” vẫn là biểu hiện của dòng sống mỗi người. Cắm cúi đi, đi mãi, qua trạm này, tiếp tới trạm khác, như chiếc xe lửa phải lăn bánh giữa hai đường rầy của nhân quả nghiệp báo.

Mình đang sống, giữa rừng người, nhưng thực sự mỗi người chúng ta chắc có lúc cũng mường tượng như mình đang sống trong cảnh giới của riêng mình. Dù cho người bạn đời đang ở bên cạnh, chắc cũng có lúc xa xôi, dường như “đồng sàng mà dị mộng”. Cho nên, trên đời thật khó mà tìm ra người hiểu mình, hiểu được tâm tư của mình, có thể chia sẻ những phút cùng vui cùng buồn, với tâm chân thật.

Nhớ ngày xưa thật xưa, thời Xuân Thu Chiến quốc, có thể trước công nguyên, câu chuyện cảm động của Bá Nha và Tử Kỳ, Cô xin tóm tắt. Nhưng nếu tóm tắt, có thể không diễn đạt hết cái đẹp của truyện. Cô xin trích dẫn sau đây:

...”Tương truyền một năm nọ, Bá Nha phụng chỉ vua Tấn đi sứ qua nước Sở. Trên đường trở về đến sông Hán, gặp đêm trung thu trăng thanh gió mát, ông lệnh cho quân lính dừng thuyền uống rượu thưởng nguyệt. Cao hứng mang đàn ra gảy, nhưng bản đàn chưa dứt đã bị đứt dây. Nào ngờ nơi núi cao sông dài này dường như có người biết nghe đàn, lại cũng ngờ thích khách.

Bá Nha truyền quân lên bờ đi tìm thì vừa hay có tiếng chàng trai nói vọng xuống, rằng mình là một tiều phu, thấy khúc đàn hay quá nên dừng chân nghe. Bá Nha có ý nghi hoặc sao một người đốn củi lại biết nghe đàn, nhưng khi chàng trai đối đáp trôi chảy, thậm chí biết rõ bản đàn Bá Nha vừa gảy thì ông không còn mảy may ngờ vực nữa, bèn mời xuống thuyền đàm đạo. Trên thuyền, Bá Nha gảy khúc nhạc Cao sơn Lưu thủy, người tiều phu rung cảm sâu sắc, đàm luận sâu rộng, khiến Bá Nha khâm phục hết mực.

Chàng trai trẻ đó chính là Tử Kỳ (Chung Tử Kỳ), một danh sĩ ẩn dật, đốn củi bến sông để được sớm tối phụng dưỡng mẹ cha già yếu. Được người tri âm, thấu cảm ngón đàn cũng là tấm chân tình của mình, Bá Nha có ý mời Tử Kỳ rời non cao rừng thẳm về kinh cùng mình để sớm hôm đàm đạo và vui hưởng vinh hoa phú quý. Nhưng Tử Kỳ thoái thác vì việc hiếu. Quan sự không thể chần chừ, Bá Nha đành phải xuôi thuyền về kinh, không quên hẹn Tử Kỳ tại chốn này, năm sau, một ngày nọ ông sẽ trở lại đón cả gia quyến Tử Kỳ về với mình.

Mùa thu năm sau, Bá Nha trở lại bến sông xưa, nhưng không còn gặp được Tử Kỳ vì Tử Kỳ đã mất trong một cơn bạo bệnh. Tương truyền, trước khi chết Tử Kỳ còn trăn trối với cha mẹ, phải chôn chàng nơi bến sông Hán Dương, cạnh núi Mã Yên, để giữ lời hẹn với Bá Nha. Bá Nha tìm đến mộ Tử Kỳ, bày đồ tế lễ, sầu thảm khóc, gảy một bản nhạc ai điếu. Đàn xong, ông đập đàn vào đá, thề trọn đời không đàn nữa, vì biết mình, từ nay vĩnh viễn không còn bạn tri âm.”

Sự tích này đã lưu truyền qua dòng thời gian, là nguồn cảm hứng cho nhiều thi ca âm nhạc.

Trong sách Đoạn Trường Tân Thanh của Nguyễn Du, đoạn Thúy Kiều đàn cho Kim Trọng nghe:

Rằng "Nghe nổi tiếng cầm đài,

Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ.

Hay trong Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu:

Than rằng lưu thủy cao san

Ngày nào nghe đặng tiếng đàn tri âm.

Chúng ta có bài hát:

...”Đêm nay đập vỡ cây đàn,

Trên đời nào ai mắt xanh”.

Đập vỡ cây đàn làm chi hỡi Bá Nha? Cứ khảy đàn đi, vẫn còn vầng trăng sáng năm xưa đang thấy, vẫn còn dòng nước trong veo bến Hán Dương đang nghe, kìa là hoa lá cũng rộn ràng một vũ điệu vô tư theo tiếng nhạc.

Còn hơn một tiếng hát mộng mị giữa sa mạc hoang vu.

21- 7- 2020

TN